Działalność nadzorcza

Regionalne izby obrachunkowe, są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej, podmiotów wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz.U. z 2019 r., poz. 2137) zwanej dalej ustawą. Ustawodawca określając zakres kompetencji organów nadzoru, upoważnił izby do sprawowania nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych w przepisach art. 11 ust. 1 ustawy, a wojewodę do wykonywania nadzoru w pozostałych sprawach.

Zgodnie z art. 11 powołanej wyżej ustawy właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:

1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian,
2) budżetu i jego zmian,
3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,
4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa,
6) absolutorium,
7) wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.

W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do dnia 31 stycznia roku budżetowego izba ustala budżet tej jednostki w terminie do końca lutego roku budżetowego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych.

W przypadku nieistotnego naruszenia prawa w uchwale lub zarządzeniu izba nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, lecz ogranicza się do wskazania, że wydano je z naruszeniem prawa.

Organem izby, wykonującym zadania w zakresie badania uchwał i zarządzeń organów jednostek samorządu terytorialnego (oraz związków międzygminnych i związków powiatów), w zakresie spraw finansowych, w oparciu o kryterium legalności, jest Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej.

Do wyłącznej właściwości kolegium izby, zgodnie z przepisami art.18 ust.1 ustawy należy:

1) ustalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz orzekanie o nieważności uchwał i zarządzeń, o których mowa w art. 11 ust. 1,
2) rozpatrywanie odwołań w sprawach określonych w art. 20 ust. 2,
3) przyjmowanie sprawozdań z działalności kontrolnej i informacyjno-szkoleniowej izby,
4) uchwalanie wniosków do projektu budżetu izby oraz ramowego planu pracy,
5) przyjmowanie sprawozdań z wykonania budżetu oraz rocznego ramowego planu pracy izby, w tym planu kontroli,
5a) rozpatrywanie zastrzeżeń do wniosków zawartych w wystąpieniach pokontrolnych,
5b)opiniowanie kandydatów na członków kolegium,
5c) wybór kandydata na prezesa izby,
5d) uchwalanie regulaminu organizacyjnego izby,
6) podejmowanie uchwał w innych sprawach, określonych w odrębnych przepisach.

Uchwały kolegium izby zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej ¹/₂ liczby członków kolegium izby.

W posiedzeniu kolegium izby ma prawo uczestniczyć przedstawiciel podmiotu określonego w art. 1 ust. 2 ustawy, którego sprawa jest rozpatrywana.

Kolegium izby prowadząc postępowanie nadzorcze, mające na celu ocenę zgodności uchwał i zarządzeń organów jednostek samorządu terytorialnego z prawem, w przypadku stwierdzenia podjęcia przez organ stanowiący j.s.t. uchwały budżetowej (dokonania zmian tej uchwały) z istotnym naruszeniem prawa, wskazuje nieprawidłowości oraz określa termin i sposób ich usunięcia. Wskazanie nieprawidłowości oraz sposobu i terminu ich usunięcia, zawiesza bieg 30-dniowego terminu, wyznaczonego organowi nadzoru, przez przepisy art.91 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 713 z późn. zm.) do orzeczenia o nieważności uchwały organu stanowiącego j.s.t., z powodu jej sprzeczności z prawem, jednakże na okres nie dłuższy niż 30 dni. W przypadku nie usunięcia wskazanych nieprawidłowości, przez właściwy organ j.s.t., w zakreślonym terminie, kolegium orzeka o nieważności uchwały w całości lub w części. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej (uchwały zmieniającej budżet j.s.t.) w całości lub w części – budżet lub jego część dotkniętą nieważnością ustala kolegium Izby.
W przypadku stwierdzenia przez kolegium, że uchwała lub zarządzenie organu j.s.t., podjęte zostały z nieistotnym naruszeniem prawa, kolegium nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, lecz ogranicza się do wskazania, że akty te wydane zostały z naruszeniem prawa.

W oparciu o wyniki działalności nadzorczej, kontrolnej i opiniodawczej, uznając za potrzebne wskazanie organom j.s.t. – powtarzających się nieprawidłowości lub w przypadku zagrożenia niewykonania ustawowych zadań, izba, zgodnie z przepisami art.10a ustawy, przedstawia organowi stanowiącemu i wykonawczemu danej jednostki samorządu terytorialnego, raport o stanie gospodarki finansowej tej jednostki, przyjęty przez kolegium izby.
Organy jednostki uprawnione są wnieść do Kolegium, w terminie 30 dni od dnia otrzymania raportu, zastrzeżenia do jego treści, podlegające ocenie kolegium.
Kolegium, w odrębnej uchwale, rozstrzyga o oddaleniu zarzutów lub o ich uwzględnieniu i zmianie raportu. Przepisy ustawy, dotyczące sporządzania raportu o stanie gospodarki finansowej, mają odpowiednie zastosowanie do związków jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku związków jednostek samorządu terytorialnego, raport przekazywany jest również organom jednostek należących do związku.

Przedmiot działania